Այս տարի ես ծանոթացա միջին դպրոցի և նոր ուսոցիչների հետ: Ես ստացա շատ նոր գիտելիքներ և ընկերներ: Ճամփորդությունների ժամանակ ես շատ նոր տարացքներ բացահայտեցի ինձ համար:
Month: May 2021
Խնդիրներ, գլուխկոտրուկներ
- 86-16=70
70:2=35
35+16=51 - 64+8=72
72:2=36
5. 100*169=16900
16900+18=16918
6.40-6=34
34:2=17
7.75-17=58
58:2=29
8. (3+7)*2=20
(20-8)*10=120
9. 140-20=120
120:20=6
10. 65+5=70
70*5=350
11. 100-11=89
89*19=1691
1691+12=1703
12. (10*4)-19=21
21:7=3
13. 15+12=27
27*5=135
14. 4575:3=1525
15. 41+199=240
240:8=30
Առաջադրանքներ
1. 3.78-(2.56-2.97)+((-1.73+2.14)-5.78)=0
2. 8.37-0.28-(1.63-2.72)+(3.46-5.6)=7.04
3. (-4.5+3.8)*(2.01-3,81)-(2.5-3.16)=1.92
4. (2.8-3.9)*(-4.3-2.6)-(1.32-2.4)=8,67
5. (2.3*(-1.8)-1.4*(-0.8))*(-1.5)=4.53
6. (1.59-1.21*(-2.6)):3.2+(1.2-2.1)=0.58
7.-36:25-(-2.4+2.7*0.3)-(4.3*0.8-3.7)=0.41
8. (112:28-36:24):(0.4)=6.25
1/2+7/9=23/18=1 5/18
2. 1/3+1/7=10/21
3. 1/2+5/8=18/16=1 2/16
4. 1/8-(5/9-1/43)=11/36
5. 13/18-1/24-(29/72-5/36)=300/432
6. 616/224=2 168/224
7. 5/9-5/12=15/108
8. 7/9-5/6=-1/18
9. 5/12-7/8=-11/24
10. (5/8-2/5)+3/20=15/40
11. 3/8*6/15=18/120
12. 3/55-21/22=-99/110
13. 19/21-11/15=36/210
14. -1/6+5/7=23/42
15. 15/16*8/5=18/60
16. 6/7:8/5=120/80
17. 62/21=2 20/21
18. -3/5+4/7=-1/35
19. -2/35+11/21=343/735
2
21. 12/5*9/16=108/80
22. 5/12:10/3=15/120
Գործնական աշխատանք
- Գործողության անունը դարձրո՛ւ այդ գործողության հետ կապված առարկայի անուն: Գրի՛ր գործածված ածանցները:
Քերել, գրել, կապել, քամել, թակել, ըմպել, բացել, գործել, խաղալ, ուտել, խմել, հագնել, ձգել, փակել, խթանել, փաթաթել, ճոճել, գանձել, զսպել, ջնջել, ծածկել, կապել, օրորել:
Քերիչ, գրիչ, կապիչ, քամիչ, թակիք, ըմպելիք, բացիչ, գործիք, խաղաիք, ուտելիք խմելիք հագնելիք , ձգելիք , փակելիք, խթանելիք, փաթաթիչ, ճոճարան, գանձ, զսպելիք, ջնջիչ, ծածկիչ, կապիչ, օրորիչ:
- Շարքի բոլոր բառերը բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր օրինաչափությանը չենթարկվող բառը:
ա) Տնային, մարդկային, տղային, կապկային, լեռնային: բ) Ձգան, փական, իշխան, ձկան, վիպասան:
գ) Պապոնք, մերոնք, ձերոնք, զարթոնք, հոնք: դ) Համառորեն,տնօրեն, վեհորեն անսրտորեն, մարդկայնորեն:
- Տրված արմատներով բաղադրյալ (բարդ և ածանցավոր) բառեր կազմի՛ր` դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում, մեջտեղում և վերջում:
Ձեռք, հյուր, հույս, վերջ, գետ, գիտ
Ձեռագիր,ձեռնամարտ,ձեռնտու
Հյուրնկալ,հյուրասեր,հյուրանոց
Անհույս,հուսահատ
Անվերջ,վերջնական
Գետիկ,գետավոր
Գիտնական,գիտակ,
- Ընդգծված բառակապակցությունները մեկական բառերով փոխարինի՛ր:
Դեռևս հեռու անցյալում մարդիկ նկատել են, որ կաղնին ծառերի մյուս տեսակներից ավելի հաճախ է խփվում կայծակից : Կայծակի ժամանակ և անձրևից պաշտպանվելու համար պատսպարվելու տեղ փնտրելիս պետք է հեռու գնալ կաղնուց: Կանաչով պատելը փրկում է քաղաքում բնակվողներին. օդում եղած փոշու ու գազի մեծագույն մասը ծառերի, թփերի, խոտի վրա է նստում: Փայտի նյութից գրեթե քսան հազար արտադրանքի տեսակ են ստանում:
Դեռևս հեռու անցյալում մարդիկ նկատել են, որ կաղնին մյուս ծառատեսակներից ավելի հաճախ է շանթահարվել : Կայծակի ժամանակ և անձրևից պաշտպանվելու համար պատսպարվելու տեղ փնտրելիս պետք է հեռանալ կաղնուց: կանաչաբատելը փրկում է քաղաքաբնակներին. օդում եղած փոշու ու գազի մեծագույն մասը ծառերի, թփերի, խոտի վրա է նստում: փայտանյութից գրեթե քսան հազար արտատեսակ են ստանում:
- Ընդգծված բառակապակցությունները մեկական բառերով փոխարինի՛ր:
Վանա լճի մոտ շրջանում ընկած Ռշտունյաց լեռները հայտնի էին պղնձի, կապարի, երկաթի հանք ունեցող վայրերով, որոնք բազմաթիվ անգամներ հիշատակվել են հայկական ձեռքով գրված գրքերում: Բրոնզի ու երկաթի դարերի շրջաններից սկսած՝ հայկական լեռնոտ աշխարհում արդյունահանվում ու ձուլվում էին տարբեր մետաղներ, որը պատճառ էր դառնում, որ հանվող նյութերի անունները դառնային տեղերի անուններ:
Վանա լճի մոտաշրջանում ընկած Ռշտունյաց լեռները հայտնի էին պղնձի, կապարի, երկաթի հանքավայր, որոնք բազմաթիվ անգամներ հիշատակվել են հայկական ձեռգրում: Բրոնզի ու երկաթի դարաշրջաններից սկսած՝ հայկական լեռնոտ աշխարհում արդյունահանվում ու ձուլվում էին տարբեր մետաղներ, որը պատճառ էր դառնում, որ հանվող նյութերի անունները դառնային տեղանուններ:
Արտաշես Առաջինին,Արտավազդ Երկրորդ,Տիգրան Մեծ
1. Նկարագրել Արտաշես Առաջինին: Հողատարածքների հետ կապված ի՞նչ կարևոր փոփոխություն արեց նա:
Նա կատարել է հողային բարենորոգումներ՝ նպատակ ունենալով կարգավորել հողի մասնավոր սեփականության զարգացման ընթացքը, մեղմել հողատերերի և գյուղական համայնքների միջև ստեղծված հակասությունները։
Նա կատարել է հողային բարենորոգումներ՝ նպատակ ունենալով կարգավորել հողի մասնավոր սեփականության զարգացման ընթացքը, մեղմել հողատերերի և գյուղական համայնքների միջև ստեղծված հակասությունները։
2. Ո՞վ է եղել Տիգրան Մեծը: Ի՞նչ քայլերի շնորհիվ է դարձել հայոց պատմության ամենահայտնի արքաներից մեկը:
Տիգրան Բ Արտաշեսյանը կամ Տիգրան Մեծը Արտաշեսյանների տոհմի ամենահայտնի թագավորն է։ Կառավարել է մ․ թ․ ա․ 95 թվականից մինչև մ․ թ․ ա․ 55 թվականը։ Տիգրան Մեծի օրոք Հայաստանը կոչվում էր «Ծովից ծով» Հայաստա։ Տիգրանն այնքան է հզորացնում Հայաստանը, որ հարևան պետությունները հպատակվում են նրան։ Տիգրան Մեծը ստանձնել է «Արքայից արքա» տիտղոսը։ Պարտության մատնելով Պարթևական թագավորությանը և ստանալով Սելևկյան գահը՝ Հայքը կարճ ժամանակով դառնում է Առաջավոր Ասիայի հզորագույն պետությունը. Տիգրան Մեծի տերությունը տարածվում էր Կասպից ծովից մինչև Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռներից մինչև Միջագետքի անապատները։
3 .Որպես արքա ինչպիսի՞ առանձնահատկություններ ուներ Արտավազդ Երկրորդը: Ինչպիսի՞ ավարտ ունեցավ նրա կյանքը
Արտավազդը կառավարել է Ք․ ա․ 55-31 թթ, եղել է հզոր կայացած Հայքի թագավոր, բայց ժամանակի ընթացքում թուլանում են Հայաստանի դիրքերը և արդյունքում հանուն հայրենիքի պաշտպանության Արտավազդը զոհում է իր կյանքը։ Արտավազդը որպես արքա, ըստ օտար պատմիչների, եղել է ազդեցիկ արքա, սակայն նա այնքան էլ հաջող արշավանքներ չի վարել։Մ.թ.ա. 34 թվականին Մարկոս Անտոնիոսի ղեկավարած հռոմեական լեգեոնները ներխուժում են Մեծ Հայք, իսկ Արտավազդը, սպասվելիք ավերածություններն ու արյունահեղությունը կանխելու նպատակով, գնում է ինքնազոհողության։ Ալեքսանդրիայում Եգիպտոսի թագուհի Կլեոպատրայի հրամանով Արտավազդն ու իր ընտանիքը գլխատվում են։
ԾԱՂԿԱԾ ԱՅԳԻՆ ԵՎ ԱՐԵԳ ԹԱԳԱՎՈՐԸ
ԾԱՂԿԱԾ ԱՅԳԻՆ ԵՎ ԱՐԵԳ ԹԱԳԱՎՈՐԸ
Արան թագավորն իր ժողովրդով, հանդեսներով ու օրհնություններով ելավ Արեգին ու Տիրուհուն ընդառաջ: Ելան տեսան ի¯նչ սիրուն, ի¯նչ հրեղեն աղջիկ… արևին ասում է, թե` դու մայր մտի, ես քո փոխարեն լուս կտամ: Գնացին Այգին: Մութուլուսին-բարի լուսուն Հազարան Հավքը երգեց ու մշտադալար բուրյան վարդի փնջեր թափեց բերանից: Ու ի¯նչ հրաշք. Այգին կանաչեց, ծաղկեց առաջվանից էլ շքեղ, լի փարթամ հազարաձայն ու հազարագունի: Նրանք էլ որ գազան էին դարձել, մարդիկ դարձան` բանական հոգով: Եվ ամենն ու ամենքը դարձան ասես նորից նոր ծնված, մաքուր, անմեղ ու անարատ : Արեգն ու անտես-աննման Տիրուհին ամուսնացան: Յոթն օր, յոթը գիշեր հարսանիք արին Անմահական Այգում: Գուսանները լարեցին փանդիռները, զարկեցին թմբուկները, հնչեցրին փողերը ու երգեցին.
Երկներ Երկին
երկներ Երկիր
Երկներ և ծովն ծիրանի
Երկն ի ծովուն ուներ և զկարմրիկն եղեգնիկ:
Ընդ եղեգան փող ծուխ ելաներ
Ընդ եղեգան փող բոց ելաներ
Եվ ի բոցոյն վազեր խարտեաշ պատանեկիկ:
Նա հուր հեր ուներ
Բոց ուներ մորուս
Եվ աչքունքն էին արեգակունք:
Ծերունի Արան թագավորը իր թագավորությունը հանձնեց Արեգին: Արեգը բազմեց հոր գահին, եղավ բարի արքա ու էն երկնքի պայծառ արևի նման արարչական սիրով արդար ու բարի թագավորեց հար ու հավիտյան:
Հարցեր`
Գրի’ր կարծիք հեքիաթի վերաբերյալ։
Հատվածի վերաբերյալ կազմի’ր հարցեր և առաջադրանքներ։
Պատմության վերջում Արեգի հետ ին՞չ տեղի ունեցավ:
Ին՞չ էր թափվում հազարաան հավքի բերանից:
Ին՞չ երգեցին գուսանները, գտիր հատվածը:
Ու՞մ հետ ամուսնացավ Արեգը:
Ամփոփիչ հարցեր
1* Ո՞ր երեւույթներն են կոչվում ֆիզիկական: Բերե՛ք օրինակներ :Ո՞ր երեւույթներն են կոչվում քիմիական։ Բերե՛ք օրինակներ։
Ֆիզիկական երևույթներ են մեխենիկական գոլորշիացումը, անձրևը։
2 * Թվարկե՛ք քիմիական ռեակցիաների բնորոշ մի քանի հատկանիշ:
Քիմիական ռեակցիաների համար անհրաժեշտ է մանրացում, խառնում և տաքացում։
3 * Հրդեհը հանգցնելու ի՞նչ միջոցներ գիտեք։
Սառը ջրով հանգցնելը որի դեպքում այրվող արարկան սարում է և հանգում։
4 *Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը։Բանաձևը:
Մեխանիկական շարժման բանաձևը S=V:T
Մեխանիկական շարժումը այն է, որ ժամանակի ընթացքում մարմինը փոխում է իր դիրքը այլ մարմնի նկատմամբ։
5 * Մարմինների ձեւափոխության ի՞նչ տեսակներ կան:
Հավասար, անհավասար, դանդաղ, արագ կորգիծ, ուղագիծ․
6 * Ինչի՞ց է կախված մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը։
Մեխանիկական աշխատանքի մեծությունը կախված է մարմնի վար կիրառված ուժի մեծությունից։
7 *Ե՞րբ են մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում։
Մարմնիերը ջերմային հավասարակշռության վիճակում են երբ նրանց ջերաստիճանները հավասարվում են։
9 *Որսորդները իրենց ականջը հաճախ հպում են հողին։ Ինչո՞ւ։
Որովհետև կենդանիների քայլելուց մարդը ավելի ուժեղ կլսի նրա քայլքի ձայնը:
10 * Ի՞նչ է բջիջը : Որո՞նք են բջջի բաղադրության հիմնական քիմիական տարրերը։
Բջիջը կենդանի օրգանիզմների կառուցվացքների տարրական միավոր է, օժտված է կենդանի օրգանիզմին բնորոշ հատկանիշներով։Բջիջի բաղադրությունը․ ազոտ N, ածղածին C, ջրածինը H2, և թթվածինըO2․
11* Ի՞նչ է ֆոտոսիթեզը :Սահմանե՛ք ավտոտրոֆ եւ հետերոտրոֆ օրգանիզմներ հասկացությունները :
Ֆոտոսիթեզը ածխաթթու գազից և ջրից` լույսի ազդեցության տակ օրգանական նյութերի առաջացումն է :
Ավտոտրոֆներն ընդունակ են անօրգանական նյութերից օրգանական միացություններ սինթեզել։ Դրանցից են որոշ բակտերիաներ և բոլոր կանաչ բույսերը։ Կախված այն բանից, թե էներգիայի ինչ աղբյուր են օգտագործում այդ գործընթացում, ավտոտրոֆները բաժանվում են երկու խմբի՝ ֆոտոտրոֆներ և քեմոտրոֆներ։ Ֆոտոտրոֆների համար էներգիայի աղբյուր է ծառայում լույսը, քեմոտրոֆների համար՝ քիմիական ռեակցիաները։
Հետերոտրոֆներ , Ընդունակ չեն անօրգանական նյութերից օրգանական միացություններ սինթեզելու։ Նրանք իրենց կենսագործունեության համար անհրաժեշտ օրգանական նյութերը ստիպված են դրսից ստանալու։ Մանրէների զգալի մասը, սնկերը, որոշ մակաբույծ բույսեր, գրեթե բոլոր կենդանիները, ինչպես նաև մարդը հետերոտրոֆներ են։ Կան կենդանի օրգանիզմներ, օրինակ՝ գիշատիչ բույսերը, որոնք ավտոտրոֆ նյութափոխանակության հետ միասին օժտված են նաև հետերոտրոֆով։
Գործնական աշխատանք
1. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր փակագծում տրված բառերից կազմված համապատասխան գոյականներով: «Քավության նոխազ » արտահայտությունը (ի՞նչը, արտահայտել) հին հրեաների կրոնական մի սովորույթից (ինչի՞ց, սովորել) է առաջացել: Տարին մի անգամ հրեաները երկու այծ էին բռնում, որոնցից մեկին էին միայն զոհում: Մյուսի վրա մարդիկ հերթով (ինչպե՞ս, հերթական) դնում էին ձեռքերն ու դրանով իբր իրենց մեղքերը բարդում նրա վրա: Հետո այդ այծին ազատություն (ի՞նչ, ազատ) էին տալիս: Հիմա քավության («ինչի՞, քավել) նոխազ» անվանում են այն մարդկանց, որոնք իրենց վրա են վերցնում ուրիշի մեղքերը, ստիպված են լինում պատասխան տալ ուրիշ արածի (ինչի՞, անել) համար:
2. Տրված գոյականները երկու խմբի բաժանի´ր:
Մարմին, մշակույթներ, նյութեր, շարժում, ժամանակ, մարմիններ, ճանապարհ, օրացույցներ, դաշտ, շարժումներ, նյութ, դաշտեր, մշակույթ, ճանապարհներ, ժամանակներ, օրացույց:
Կան հոգնակի և եզակի գոյականներ:
- Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և բացատրի´ր օրինաչափությունները:
Ա. Ձև, արտ, հարց, սարք, զենք, դեզ, օր:
Ձևեր, արտեր, հարցեր, սարքեր, զենքեր, դեզեր, օրեր
Այս բառերը միավանկ են, և այդ պատճառով ունեն -եր վերջավորություն։
Բ. Երկիր, տարի, գնացք, նվեր, վայրկյան, ուղևոր:
Երկրներ, տարիներ, գնացքներ, նվերներ, վայրկյաններ, ուղևորներ
Այս բառերը բազմավանկ են, և այդ պատճառով ունեն -ներ վերջավորություն։
Գ. Թոռ, դուռ, մուկ, ձուկ, լեռ, բեռ:
Թոռներ, դռներ, մկներ, ձկներ, լեռներ, բեռներ
Այս բառերը միավանկ են, բայց բացառություններ են, այդ պատճառով ունեն -ներ վերջավորություն։
Դ. Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր:
Աստղեր, արկղեր, վագրեր, անգղեր, սանրեր
Այս բառերը բազմավանկ են բայց բացառություններ են, այդ պատճառով ունեն -եր վերջավորություն։ - Յուրաքանչյուր բառի իմաստն արտահայտի՛ր բառակապակցությամբ. գտի՛ր երկու խմբի բառերի նմանությունն ու տարբերությունը:
- Ա.
- դասագիրք — դասերի գիրք
- հեռագիր — գիր հեռվից
- արոտավայր — արոտի վայր
- լրագիր — լուրերի թերթ
- ծառաբուն — ծառի բույն
- մրգաջուր — մրգերի ջուր
- մրջնաբույն — մրջյունների բույն
- ծաղկեփունջ — ծաղիկների փունջ
- միջնապատ — մեջտեղի պատ
Բ.
վիպագիր — վեպ գրող
մեծատուն — ունևոր մարդ
զինակիր — զենք կրող
ժամացույց — ժամ ցույց տվող
կողմնացույց — կողմ ցույց տվող
երգահան — երգ հորինող
քարահատ — քար կտրող
պատմագիր — պատմություն գրող
քանդկագործ — քանդակ պատրաստող
- Ա.
5. Երկու խմբի գոյականների հոգնակին կազմի´ր և օրինաչափությունը բացահայտի´ր:Օրինակ` Դասագիրք- դասագրքեր, վիպագիր- վիպագիրներ:
Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր,լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծաղկեփունջ, միջնապատ:
Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդկագործ:
Ա) Դասագրքեր, լրագրեր, հեռագրեր, արոտավայրեր, ծառաբներ, մրգաջրեր, ծաղկեփնջեր, միջնապատեր։
Բ) Ժամացույցներ, կողմնացույցներ, մրջնաբույներ, վիպագիրներ, մեծատններ, զինակիրներ, երգահաններ, քարահատներ, պատմագիրներ, քանդակագործներ։
Lesson 1 May 17-21
A. Answer these questions.
Why didn’t Mr. Yates remember things so well?
Mr. Yates was almost ninety years old, so he had problems.
Where did his friends live?
His friends live in Spain.
Who was sick when Mrs. Yates visited Spain again?
The sisters got sick.
Who really died then?
No one.
Was the girl joking with Mr. Yates?
yes.
B. Which words in the story on page 40 mean:
- almost 3. sad 5. stopped living-died
- not forget 4. hard
C. Write this story. Put one word in each empty place. You will find all
the correct words in the story on page 40.
Mr. and Mrs. Yates lived together for 52 years, and then she became very
ill. After a month she died, and Mr. Yates was alone. It was hard for him to
live in a big house without anybody else, so he married again. His new wife
was much younger than he was, and she liked travel to foreign countries, so
they began to go to Africa every year, in the winter. Mrs. Yates had a younger
sister, and she usually went with them too. Everybody thought, ‘Those girls
are that old man’s daughter.’
One day in Kenya a man said to him, ‘Do you remember me? I was your
neighbour in Southampton.’
Mr. Yates did not answer for a few seconds, because he was forget Then
he said, ‘Oh, yes! That’s right! I married your daughter, didn’t I?’
Ճամփորդություն դեպի Մեծամոր
Մեծամոր, քաղաք Հայաստանի Արմավիրի մարզում,։ Ունի 8853 բնակիչ[2]։ Մեծամորը գտնվում է Արմավիր քաղաքից 8 կմ հյուսիս–արևելք, ծովի մակարդակից 800-900 մետր բարձրության վրա։
Մեծամորը շրջակայքում են գտնվում համանուն Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը։
Մեծամորը հիմնադրվել է 1969 թվականին որպես ՀԱԷԿ-ը կառուցողների ժամանակավոր ավան։ 1972 թվականին դարձել է բանավան, իսկ 1992 թվականին ստացել քաղաքի կարգավիճակ։
Մեծամոր հնագույն ամրոց-բնակատեղին համաշխարհային մշակույթի յուրահատուկ հուշարձաններից է։ Գտնվում է Երևան քաղաքից 35 կմ հարավ-արևմուտք, Մեծամոր գետի ափին, Տարոնիկ գյուղի մոտ։ 1965 թվականից մինչև այժմ Մեծամորում պարբերաբար պեղումներ են կատարվում։ Պեղված մշակութային շերտերը վերաբերում են բրոնզի և երկաթի պարբերաշրջաններին։
Միջին դպրոցի աշակերտներով ընկեր Տաթևի և ընկեր Ստելլայի հետ գնացել էինք Մեծամորի Պատմահնագիտական արգելոց-Թանգարան , այնտեղ տեսանք հին ժամանակների շատ իրեր և գործիքներ :Մեզ ցույց տվեցին հին տները: Մենք այնտեղ ուշադիր լսում էինք ամեն բառ և ոգևորված աշխատանք էինք անում: Մեզ շատ հետաքրքիր էր զբաղվել պեղումներով և գտնել տարբեր առարկաների մասեր և կենդանիների ոսկորների կտորներ :
⚠ Միրզոյան Վռամ ⚠ 