Շրջանագծի շոշափող

1) AB և CD հատվածները O կենտրոնով շրջանագծի տրամագծեր են: Հաշվեք AOD եռանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ CB=13սմ, AB=16սմ:

Քանի որ բոլոր շառավիղերը հավասար են DO=AD=16:2=8 Անկյունները հավասար են ը այդ անկյունը կազմող կողմերը իրար հավասար են քանի որ շրջանագիծ է 8+8+13=29

2) Շրջանագծի A կետով տարված են շոշափող և շառավիղին հավասար լար: Գտեք դրանց կազմած անկյունը:

Ստացվում է հավասարասրուն եռանկյուն հետևաբար 180:3=60

3) AB ուղիղը B կետում շոշափում է O կենտրոնով և r=1,5սմ շառավիղով շրջանը: Գտեք ABO եռանկյան անկյունները, եթե AO=3սմ:

ըստ քառանկյուն-երանկյան հայտանիշի <A=30 <B=90 180-(30+90)=60

Լրացուցիչ(տանը)

4) Շրջանագծի շառավիղին հավասար AB լարի ծայրակետերով տարված են այդ շրջանագծի շոշափողներ, որոնք հատվում են C կետում: Գտեք ABC եռանկյան անկյունները:

OAB=Հավասարակողմ եռ․ => AC=BC => <OBA=<OAB=30

180-30=150

5) Տրված է O կենտրոնով և 4,5 սմ շառավիղով շրջանագիծ: A կետն այնպես է, որ AO=9սմ: A կետով տարված են այդ շրջանագծի երկու շոշափողներ: Գտեք դրանց կազմած անկյունը:

Եթե AO=9, իսկ OB=4.5 => AOB=AOC= 30

30*2=60

Գաղափար մեխանիկական տատանումների մասին:

1.  Մեխանիկական տատանումների ինչ օրինակներ գիտեք:

Սրտի բաբախումը, ճոճանակը , թիթեռի թևերի շարժը և այլն։

2. Ինչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին։

Կրկնելիությունը, նաև այն, որ տատանումները շարժումներ են, որոնք կատարվում են  հերթականորեն՝ հակադիր ուղղություններով:

 3.  Որ տատանումներն են անվանում պարբերական:

Այն տատանումները,որոնք որոշակի հավասար ժամանակից հետո նույնությամբ կրկնվում են,կոչվում են պարբերական։

 4.  Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:

Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը, որից հետո տատանումները կրկնվում են, կոչվում է տատանումների պարբերություն:

 5.  Ինչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:

Տատանումների պարբերությունը չափվում է ժամանակի միավորներով` վայրկյաններով, րոպեներով և այլն։

 6.  Ինչ է տատանումների լայնույթը: Ինչ միավորներվ է այն արտահայտվում:

Տատանումների լայնույթն այն առավելագույն հեռավորությունն է, որի չափով իր հավասարակշռության դիրքից կարողանում է հեռանալ տատանվող մարմինը։

Տատանումների լայնույթը չափվում է երկարության միավորներով` մետրով, սանտիմետրով և այլն։

 7.  Ինչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում

Տատանումների հաճախությունը(ν) մեկ վայրկյանում կատարվող տատանումների թիվն է։ Հաճախությունը արտահայտվում է հերցով (Հց):

 8.  Որ հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:

Եթե տատանումների հաճախկությունը 1 Հց է նշանակում է, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է 1 տատանում:

 9.  Քանի  Հց է 1 կՀց-ը, 1 ՄՀց-ը, 1 ԳՀց-ը:

1կՀց=10³ Հց

1ՄՀց=10⁶ Հց

1ԳՀց=10⁹Հց

10. Ինչպես են որոշում տատանումների պարբերությունը և հաճախությունը:

Մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումներն օդի դիմադրության պատճառով մարող բնույթ են կրում, դրանց լայնույթն աստիճանաբար նվազում է, և, ի վերջո, ճոճանակը կանգ է առնում:

Առաջադրանքներ 31-33-րդ

31.Տրված նախածանցներով կազմել 3-ական ածանցավոր բառ:

Ան- անմիտ, անխելք, անուշադիրապ-
բաց- բացատրագիր, բացատրանք, բացասել
գեր- գերմարդ, գերխնդիր, գերիշխող
դժ- դժգոհ, դժբախտ, դժմիտ
համ- համահունչ,համատեղ, համամիտ
հակ-հակադարձ, հակադիր, հակահունչ
ստոր- ստորգետնյա, ստորակետ, ստորադաս
չ- չբեր, չհաս, չտես
տ- տհաս,տգետ,տձև
դեր- դերա
փոխ- փոխանցում, փոխնախարար, փոխգնդապե
ենթ-ենթադրել, ենթակազմ, ենթասպա
անդր-անդրշիրիմյան, անդրավարտիք, անդրադարձ

32.Տրված վերջածանցներով կազմել 3-ական ածանցավոր բառ;

ալի-զարմանալի,հասկանալալի,հրաշալի
գին-ահագին,սրտագին,չարագին
անի-երանի,ավագանի,տեսականի
ավուն-երկարավուն,կլորավուն,կարմրավուն
յալ-անցյալ,բարձյալ,մոլորյալ
ուն-փայլուն,ծաղկուն,երերուն
ելի-զարհուրերի,պաշտելի,սիրելի
ան-անատամ,անտուն,անտանելի
անակ-անակընկալ,ժամանակ,ճոճանակ
անոց-հիվանդանոց,դպրանոց,ամառանոց
ոց-հոգոց,գոգնոց,գզըրոց
ուստ-գալուստ,ելուստ,հագուստ
եստ-ուտեստ,գովեստ,պահետ
իչ-առքիչ,երգիչ,քննիչ
յուն-հնչյուն,դղրդյուն,պայթյուն
ստան-Հայասատան,Հունասատան,Ռուսաստան
վածք-գործվացք,դարձվացք,կալվացք
ույց-կառույց,անթաքույց,զեկույց
ք-նոխկանք,զըզվանք,հարգանք

33. Բառաշարքում գտնել վերջածանցավոր բառերը և ընդգծել ածանցները:

Վայրի, խոհուն, մրգատու, մականուն, փութկոտ, մուրացկան, առհավետ, արգելակ, գունեղ, ոսկեգույն, նվազագույն, բանակ, խորք, միածին, զայրույթ, դռնակ, միաբան, իշխան, հարսնացու:

Շրջանագծի աղեղի աստիճանային չափը

1) O կենտրոնով շրջանագծի շառավիղը 16սմ է: Գտեք AB լարը, եթե`

ա) <AOB=60⁰,

16 սմ
բ) <AOB=180⁰:

2*16=32 սմ

Լրացուցիչ (տանը)

2) AB կիսաշրջանագծի վրա վերցված են C և D կետերն այնպես, որ AC=57⁰, BD=63⁰: Գտեք CD լարը, եթե շրջանագծի շառավիղը 12սմ է:


180-57-63=60

CD=12սմ

Լսողական վերլուծիչներ

1. Ի՞նչ նշանակություն ունի լսողությունը մարդու կյանքում:
   
   Լսողության շնորհիվ մարդը կարողանում է լսել արտաքին միջավայրից ստացող ձայները և կողմնորոշվում նրանցում։ կարողանում է տեղեկատվությունը ստանալ ընկալել խոսքը և հաղորդակցվել։
   
2. Ինչպե՞ս են ձայնային տատանուﬓերը հասնում լսողական ընկալիչներին:
   
   Ականջախեցին ձայնային ալիքը արտաքին լսողական խողովակով թմբկաթաղանթին որը տատանվելով այն հաղորդում է միջին ականջի ոսկրիկներին որոնց միջոցով ել օվալաձև թաղանթին։ Օվալաձև թաղանթը տատանվելով առաջացնում է ներքին ականջի խխունջի հեղուկի տատանում որը գրգռում է ընկալիչները։
   
3. Ի՞նչ մասերից է կազմված ականջը:
   
   Ականջը կազմված է արտաքին ՝ ականջախեցի և արտաքին լսողական անցուղի, նեքին՝ մուրճիկ սալ ,ասպանդակ ներքին՝ գալարուն խողովակներ խխունջ։
   
4. Որտե՞ղ է գտնվում լսողական վերլուծիչի կենտրոնական բաժինը:
   
   Լսողական վերլուծիչի կենտրոնական բաժինը գտնվում է մեծ կիսագնդերի քունքային հատվածում։

Ազատագրական շարժումներ

1. Ի՞նչ քաղաքականություն էր վարում Նադիրը Հայաստանում:
   Հայաստանում Նադիրի վարած քաղաքականությունն ընդգրկում էր ռազմական, վարչաքաղաքական և առևտրատնտեսական ոլորտները: 
2. Որո՞նք էին Խամսայի մելիքությունները, ի՞նչ կարգավիճակ ստացան դրանք Նադիրի օրոք:
   Շուտով Նադիրը Արցախը Գանձակի խանությունից անջատելով ՝ դարձրեց առանձին վարջական միավոր (1736 թ.) : Նա վերահաստատեց Արցախի ներքին բաժանումն ու մելիքների ժառանգական իրավունքները: Արցախի մելիքությունները ՝ Ջրաբերդ, Գյուլիստան, Խաչեն, Վարանդա և Դիզակ, սկսեցին անվանել Խամսայի (հինգ) մելիքություններ: 
3. Ինչու XVIII դ. կեսերից արդիականացավ սեփական պետականություն ունենալու գաղութահայության ձգտումը։
4. Ո՞վ էր Հովսեփ Էմինը: Ներկայացրեք նրա գործունեությունը:
   Նա հայ ազատագրական պայքարի գործիչ էր։

Գործնական աշխատանք

20.Կազմիր տրված բառերի հոգնակին:
Ուղեբեռ-ուղեբեռներ, փունջ-փնջեր, անձրև-անձրևներ , տղամարդ-տղամարդիկ, գամփռ-գամփռներ, սպա-սպաներ, ակումբ-ակումբներ, արկղ-արկղներ, գառ-գառներ, ֆիդայի-ֆիդայիներ, օդաչու-օդաչուներ, վիպասան-վիպասաններ, հարս-հարսնացու, վաճառատուն-վաճառատններ, եղնիկ-եղնիկներ, ժամացույց-ժամացույցներ, իտալացի-իտալացիներ, թի-թիներ, պատշար-պատշարներ, մատենագիր-մատենագրեր, դուռ-դռներ, սանր-սանրներ, սկյուռ-սկյուռներ, հողագործ-հողագործներ, նուռ-նռեր, գինի-գինիներ, սիրտ-սրտեր, ծառաբուն-ծառաբուններ, ձու-ձվեր, պատճեն-պատճեններ, տետր-տետրներ, ծունկ-ծնկներ, զեբռ-զեբռներ:

21.Արտագրիր մեծատառով գրելով համապատասխան բառը:

Նոր Արեշ, Մխիթարյան միաբանություն, Հայկական լեռնաշղթա, Խաղաղ օվկիանոս, Տրդատ երրորդ, Բերինգի նեղուց, Սասունցի Դավիթ, Արագածոտնի մարզ, Ռուսաստանի դաշնություն, Վայոց ձորի մարզ, Տիգրան մեծ, Սևանա լիճ, Երևանի նահանգ, Արտաշես բարեպաշտ, Նորքի զանգված, բարձր Հայք, միջին Ասիա, Հայաստանի հանրապետություն, Նոբելյան մրցանակ, Բալկանյան թերակղզի:

22.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծիր եզակի թվով հինգ գոյական:

ա. լրաբեր, գիշակեր, աղանդեր, բուլդոզեր, տարբեր, եթեր, առընթեր, դասընկեր, դարիվեր:

բ. կայքեր, պատկեր, ավեր, լապտեր, թխահեր, թիեր, պատվեր, լվեր, ստվեր, ուլատեր:

գ. տանտեր, աներեր, գիշեր, կրտսեր, թթվասեր, անտեր, հրավեր, բնավեր, նվեր:

Թվաբանական գործողություններ հանրահաշվական կոտորակների հետ:

1) Կատարեք գործողությունները.

1. x+y/3
2. a-b/7
3. 2x-3y/5
4. 2m-2/m+n
5. -x+9/x-3
6. 8p-8/p+1

2) Կատարեք գործողությունները.

1. -1
2. 2/x-y
3. 5a/a-b
4. 5-5m/m-n
5. 3p+4q/p-2q
6. 2b-10a/a-1

Լրացուցիչ(տանը)

3) Պարզեցրե՛ք արտահայտությունը

1. 3/a
2. a+m/x
3. -a/b
4. 5m+3n/4
5. x
6. 1/2a

Քիմյա

Հաշվել ածխածնի օքսիդի (CO2),հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:
12+16+16=44

Հաշվել պղնձի տարրի զանգվածային բաժինը պղնձի սուլֆատում (CuSO4)
63+32+16+16+16+16=159

Որքա՞ն է 0.75 մոլ թթվածնի (O2) զանգվածը(գ):
24

Հաշվել 3 մոլ ծծմբական թթվի(H2SO4) զանգվածը(գ):
1+1+32+16+16+16+16=98
98*3=294

Որքա՞ն է 106,5 գ զանգվածով ֆոսֆորի օքսիդի նյութաքանակը(մոլ):
P2O5=62+80=142
142/106.5=0.75

Հավասարեցնել ռեակցիանները
ա.MgO+O2=MgO
MgO+O2=Mg3O
բ.NaHCO3=Na2CO3+CO2+H2O=Na2CO5H2
2NaHCO3=Na2CO6H2
գ.Al(OH)3=Al2O3+H2O
2Al(OH)3=Al2O3 + 3H2O
դ.Fe+Cl2=FeCl3
Fe+3Cl2=Fe2Cl3

Հանրահաշիվ

1) Կրճատեք կոտորակը.

Ա x+y/2

Բ a+b/2

Գ m-n/2mn

Դ 2ab/a-b

Ե a-b/2(a+b)

Զ 2(x+y)/x-y

2) Կրճատեք կոտորակը.

Ա a-b

Բ x

Գ m-n/2

Դ x/m-n

Ե 2x

Զ 2ab

Է 2nm

Ը p-1

Լրացուցիչ(տանը)

Ա a-b/c+d

Բ a+b/m+n

Գ xy

Դ a

Ե mn²

Զ a-b/x²y

Է a-b

Ը 4

4) Կրճատեք կոտորակը.

Ա y/xa-1

Բ 2/3n-4m

Գ a/3b

Դ 2y-x/x(2y-xy)

Ե 2mn(-n)

Զ 2p²q³(2p-3q)/3q-2q⁵